پاکسازی فضای ماوراء جو، اولویت جامعه بین الملل
باسمه تعالی
رسانه Via Satellite که از معتبرترین رسانه‌های دنیا در حوزه فضایی می‌باشد. هرساله با مطالعه دقیق اکوسیستم فضایی در سراسر جهان، نامزد تاثیرگذارترین فرد و نیز فناورترین شرکت در این اکوسیستم را اعلام می‌کند.
شرکت Astroscale که در حوزه خدمات‌رسانی به ماهواره‌های در حال پرواز (In Orbit Service) فعالیت می‌کند، یکی از نامزدهای ۶گانه فناوری فضایی در سال ۲۰۲۲ به نقل از رسانه Via Satellite بود. پس از گمانه‌زنی‌های فراوان در فروردین ۱۴۰۱، پروژه Elsa-D این شرکت که در حوزه پاکسازی زباله‌های فضایی بود، در نهایت عنوان بهترین شرکت در حوزه فناوری سال ۲۰۲۲ را برای Astroscale به ارمغان آورد. شرح کامل این خبر را می توانید در مطالب قبلی وبلاگ امیدفضا مطالعه کنید.
در سال‌های اخیر با رشد بی‌سابقه پرتاب‌های ماهواره و ظهور منظومه‌های ماهواره‌ای، معضل زباله‌های فضایی بیش از هر چیز دیگری مسیر توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای را تهدید می‌کند. کوچک‌ترین برخورد زباله‌های فضایی با ماهواره‌های مدار لئو می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را برای آینده بشری رقم بزند و مدت‌ها این مدار را برای استفاده‌های گوناگون فضایی از دسترس خارج کند.
حال آنکه دنیا در کنار سایر فناوری‌های حوزه فضایی، مقوله پاکسازی فضا را به جد پیگیری می‌کند. یکی از شرکت‌های فعال این حوزه شرکت Astroscale می‌باشد.
شرکت Astroscale در مارس ۲۰۲۱ محموله دو جزیی ELSA-d را شامل یک ماهواره خدمات دهنده ۱۷۵ کیلوگرمی و یک ماهواره کوچک ۱۷ کیلوگرمی به عنوان تست ماموریت در مدار قرار داد.
ماهواره خدمت‌دهنده مجهز به فناوری‌های ملاقات مجاورتی و مکانیزم اتصال مغناطیسی بوده تا اجسام فضایی را پس از عمر عملیاتی از مدار خارج کنند. این دو طی مانورهایی بارها از یکدیگر جدا شده، ماهواره خدمات‌دهنده مقصود را دنبال کرده، در کنار آن قرار گرفته و با استفاده از مکانیزم‌ها به آن متصل شده تا بتواند آن را با خود به جو بیاندازد و نابود کند.
سامانه Elsa-D که دارای شروعی فوق‌العاده بود و وظایف محوله را به خوبی انجام می‌داد، در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۲، دچار مشکلاتی شد که باعث شد تیم کنترل ماموریت Astroscale برای حفظ ایمنی این دو ماهواره، به صورت موقت تست‌ها را متوقف کند. این شرکت به جزئیات این نقص فنی اشاره‌ای نکرد اما حدودا ۳ هفته بعد اعلام کرد که مشکلات موجود برطرف شده و تست‌های مربوط به سامانه جدایش و اتصال این دو ماهواره از سر گرفته شده است.
Astroscale از کجا شروع کرد و چگونه راه توسعه خود را در حذف زباله‌های فضایی یا debris دید؟
در سال ۱۹۸۸ مدیرعامل فعلی شرکت Astroscale یعنی Nobu Okada در یک همایش حوزه فضا در آمریکا، با یک فضانورد ژاپنی دیدار و دست نوشته‌ای با این جمله از وی دریافت می‌کند: « فضا منتظر چالش‌های توست.» این جمله انگیزه اصلی وی برای ورود به حوزه فضایی بود.
Nobu Okada که دارای مدرک تحصیلی کشاورزی در دوره کارشناسی و مدرک مدیریتی MBA در دوران ارشد بود، پس از سال‌ها کسب تجربه و مدیریت شرکت‌های گوناگون از جمله شرکت‌های حوزه IT، در سال ۲۰۱۳ شرکت Astroscale را در سنگاپور تاسیس می کند. هدف وی ارائه راهکارهایی برای حذف زباله‌های فضایی و کمک به توسعه پایدار در این حوزه بود.
در سال ۲۰۱۵ وی با جذب اولین راند سرمایه‌گذاری معادل ۷.۷ میلیون دلار دفتر طراحی خود را در ژاپن تاسیس می‌کند تا ماجراجویی خود را در فضا دنبال کند.
تنها یکسال بعد در ۲۰۱۶، شرکت Astroscale موفق به جذب دومین راند سرمایه گذاری خود می شود و از سرمایه گذاران خود ۳۵ میلیون دلار دریافت می کند. حال این شرکت که برنامه Elsa-D خود را شروع کرده است برای توسعه بازار خود راهی انگلستان شده و در یک مرکز فضایی در این کشور دفتر دیگری تاسیس می کند.
روند جذب سرمایه گذاری این شرکت برای سومین سال متوالی نیز ادامه پیدا می کند و این شرکت در سال ۲۰۱۷ مبلغ ۲۵ میلیون دلار دیگر جذب می نماید. در همین سال JAXA، سازمان فضایی کشور ژاپن قراردادی با این شرکت عقد می کند تا در ازای دسترسی شرکت Astroscale به زیرساخت تست JAXA، نتایج تحقیقات و تصاویر حال از شبیه سازی های ماموریت Elsa-D نیز در اختیار مجموعه JAXA قرار گیرد.
سال ۲۰۱۷ یک محموله آزمایشی در راستای پروژه های این شرکت به فضا پرتاب شد. Astroscale برای این پرتاب گزینه Soyuz روسیه را انتخاب نمود که متاسفانه بر اثر شکست پرتابگر در رساندن محموله به مدار مورد نظر، این محموله هرگز عملیاتی نشد اما طبق گفته سازندگان آن، تجربیات خوبی در این راستا برای Astroscale حاصل شد.
و اما ۲۰۱۸…
سالی که با اتفاقات بزرگ برای این شرکت همراه بود. در جولای ۲۰۱۸ این شرکت اولین ایستگاه زمینی خود را در شهر Yokohama ژاپن تاسیس کرد. هدف این ایستگاه ارتباط با محموله های پرتاب شده توسط این شرکت در آینده ای نه چندان دور بود.
تنها ۲۰ روز پس از استقرار آنتن های ایستگاه زمینی Astroscale ، مرکز کنترل ماموریت آن ها در مجموعه واقع در انگلیس این شرکت شروع به کار کرد. جایی که ماموریت Elsa-D این شرکت بنا بود از آنجا کنترل شود.
در همین سال دومین قرارداد این شرکت با پرتابگر روسی یعنی Soyuz منعقد شد تا محموله اصلی ماموریت Elsa-D در سال ۲۰۲۰ پرتاب شود.
این شرکت که حال توجه جامعه فضایی را به خود جلب کرده است در اواخر ۲۰۱۸ موفق به جذب جهارمین راند سرمایه معادل ۵۰ میلیون دلار شد تا شبکه ایستگاه های زمینی خود برای پایش لحظه ای ماموریت توسعه دهد.
مشابه قبل ، این بار شاخه فضایی اتحادیه اروپا قراردادی با Astroscale منعقد کرد تا طبق آن، تجربیات و داده های خود را در حوزه مدیریت زباله های فضایی و برنامه های پاکسازی آن ها را یکدیگر تبادل کنند.
در سال ۲۰۱۹ دفاتر جدید این شرکت در خود کشور ژاپن و نیز آمریکا تاسیس گردید. همچنین ۳۰ میلیون دلار دیگر به سرمایه های این شرکت در این سال افزوده شد. در این سال فاز
AIT(Assemble, Integration and Test) ماموریت Elsa-D صورت پذیرفت. این مرحله گام قبل از پرتاب برنامه طراحی و ساخت هر ماهواره ای می باشد.
و در سال ۲۰۲۱، با تاخیری بسیار کم ، ماهواره های پروژه Elsa-D ، چیزی که این شرکت سال ها برای آن تلاش می کرد به فضا پرتاب شدند.
پس از این پرتاب، تست های مربوط به این ماموریت گام به گام
صورت پذیرفت و هر مرحله با موفقیت پشت سر گذاشته می شد. در این سال توجه یکی از
بازیگران جدی عرصه منظومه های ماهواره ای یعنی OneWeb به این شرکت جلب شد و Astroscale توانست با
قرارداد ۲.۵ میلیون پوندی برای کمک به حذف زباله های فضایی با این شرکت همکاری
کند.
همچنین سازمان فضایی انگلستان این شرکت را برای انجام
مطالعاتی پیرامون حذف دو ماهواره از کار افتاده در مدار LEO انتخاب نمود تا این شرکت چندمین
قرارداد تجاری خود را به ثبت برساند.
و اما ۲۰۲۱ همچون ۲۰۱۸ برای این شرکت سال خوبی بود و در ماه
نوامبر این سال خبر جذب بزرگترین سرمایه گذاری این شرکت معادل ۱۰۹ میلیون دلار،
دوباره این شرکت را به صدر اخبار شرکت های فضایی رساند.
با توجه به اهمیت این موضوع و قوانینی که روز به روز شرکت ها را به عدم
تولید زباله فضایی مجبور می کنند و نیز موفقیت های این شرکت به نظر آینده ای روشن
در پیش روی این شرکت وجود خواهد داشت.